09:36 29/11/2018
An Giang là tỉnh đầu nguồn sông Cửu Long, là cửa ngõ phía Tây Nam của Tổ quốc. Có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh, môi trường sinh thái; có điều kiện tự nhiên, khí hậu thuận lợi cho phát triển kinh tế, đặc biệt kinh tế nông nghiệp và du lịch.
Phát triển bền vững dù được dựa trên ba trụ cột là kinh tế, xã hội và môi trường, nhưng xét cho cùng cũng là một quá trình phát triển vì con người, không chỉ ở thời điểm hiện tại mà còn tính tới các thế hệ tương lai. Việc nhìn nhận và đánh giá các nhân tố tác động đến sự phát triển kinh tế nông nghiệp và du lịch theo hướng bền vững tại An Giang cũng cần đặt trọng tâm vào các mục tiêu ưu tiên phát triển con người, như khâu then chốt của quá trình này.
* Các nhân tố tác động chủ yếu đến nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế nông nghiệp và du lịch theo hướng bền vững tại An Giang
Có thể nhận thấy, có rất nhiều nhân tố tác động tới quá trình phát triển bền vững kinh tế nông nghiệp và du lịch ở An Giang, bài viết này đề cập đến các nhân tố tác động sau: Điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, khoáng sản; kinh tế thị trường, hạ tầng cơ sở; văn hóa truyền thống; toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế…
Thứ nhất, điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên
Tỉnh An Giang nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa phân chia 2 mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa lũ từ tháng 5 đến tháng 10 và mùa khô bắt đầu tháng 11 đến tháng 4 năm sau với khí hậu ôn hòa. Nguồn tài nguyên đa dạng: các khoáng sản quý như đá hoa cương, áp lít, sét cao lanh, than bùn, nước khoáng… Tài nguyên đất phì nhiêu và màu mỡ, nguồn nước ngọt quanh năm của sông Tiền, sông Hậu với lưu lượng đủ sức chuyển tải nguồn nước đến các vùng sâu thông qua mạng lước kênh rạch chằng chịt. Tài nguyên rừng phong phú về chủng loài động thực vật bao gồm rừng đồi núi và rừng ngập nước, có ý nghĩa quan trọng về môi trường sinh thái và an ninh quốc phòng.
Tác động của các nhân tố về tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển kinh tế nông nghiệp và du lịch theo hướng bền vững là rõ ràng, điều này giải thích tại sao để đảm bảo sự phát triển bền vững, cần đảm bảo hài hòa trong cả ba nhân tố: phát triển kinh tế, phát triển xã hội và bảo vệ môi trường. Với những khu vực có tài nguyên khoáng sản và có những lợi thế về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên như An Giang, nếu không bảo đảm sự hài hòa trong phát triển, nhất là ở khía cạnh môi trường, các yếu tố về tài nguyên thiên nhiên có thể lại là những nhân tố chịu ảnh hưởng và gây ra tác động tiêu cực đến sự phát triển kinh tế nông nghiệp và du lịch theo hướng bền vững ở An Giang. Điều này, rõ ràng có mối liên hệ rất chặt chẽ với hệ thống chính sách khai thác phát triển An Giang cũng như định hướng chiến lược về phát triển bền vững của Đảng và Nhà nước đối với An Giang, khu vực và cả nước. Vì vậy, trong thời gian tới việc ban hành và thực thi các chính sách về phát triển kinh tế nông nghiệp và du lịch An Giang, nhất là khai thác tài nguyên khoáng sản cần phải được đánh giá tổng thể các tác động về xã hội và môi trường.
Thứ hai, kết cấu hạ tầng
Với hai dạng địa hình chính là đồng bằng và đồi núi, việc phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng ở An Giang, nhất là giao thông trong những năm qua vẫn còn gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên, để phát triển kinh tế xã hội, kết cấu hạ tầng luôn mang tính nền tảng, đi đầu. Do đó, việc đẩy mạnh phát triển kết cấu hạ tầng tại An Giang cũng là một giải pháp quan trọng để tạo ra sự phát triển cho hai ngành mũi nhọn nông nghiệp và du lịch. Trong những năm qua, hệ thống kết cấu hạ tầng của tỉnh An Giang nhìn chung đã được cải thiện đáng kể, nhất là về giao thông, điều này cũng đã góp phần mở ra nhiều cơ hội về giao thương, phát triển du lịch, dịch vụ cho tỉnh. Tuy nhiên, nhìn chung hiện nay các tuyến đường giao thông huyết mạch, các tuyến đường quốc lộ, tỉnh lộ tại An Giang vẫn ở trong tình trạng chất lượng thấp, nhiều tuyến đường không đáp ứng được các nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Do đó, ít nhiều cũng ảnh hưởng tới sự phát triển chung kinh tế - xã hội của các địa phương An Giang, đặc biệt là kinh tế nông nghiệp và du lịch.
Thứ ba, văn hóa truyền thống
Sự khác biệt, cũng là đặc trưng của An Giang với các tỉnh khác ở Việt Nam chính là các đặc điểm riêng có về văn hóa, phong tục, tập quán, tín ngưỡng, giá trị truyền thống cộng đồng các dân tộc tại chỗ. An Giang là địa phương có nền văn hóa đa bản sắc xuất phát từ cộng đồng nhiều dân tộc, đặc biệt là bốn dân tộc Kinh, Hoa, Chăm, Khmer. Trãi qua hàng nhiều thế kỷ cùng chung sống trên mãnh đất hiền hòa không hề có sự mâu thuẫn hay phân biệt về sắc tộc, các nền văn hóa của cộng đồng các dân tộc đã có điều kiện để giao lưu, tỏa sáng và kết hợp thành một nét đẹp truyền thống rất đặc sắc. Đây là điều kiện thuận lợi phát triển du lịch, thúc đẩy du lịch trở thành kinh tế mũi nhọn cùng với nông nghiệp.
Ở An Giang, để phát huy vai trò động lực và hạn chế những trở lực đối với sự phát triển kinh tế nông nghiệp và du lịch từ văn hoá vùng và văn hoá tộc người cần có chiến lược, hệ thống các chính sách quản lý văn hoá phát triển phù hợp nhất, tạo ra những điều kiện khách quan và chủ quan cho phép cư dân An Giang, mà nhất là người nông dân có thể bộc lộ tốt nhất năng lực sản xuất, ứng xử kinh tế - xã hội với tính cách là chủ thể của các hoạt động và quá trình kinh tế.
Việc chưa chú ý đúng mức tới các giá trị văn hóa, lối sống trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội không phải là việc chỉ xảy ra ở An Giang hay Việt Nam, thực tế này là tình trạng chung của quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, nếu muốn phát triển và quản lý kinh tế - xã hội theo hướng bền vững, không thể không tính đến các yếu tố văn hóa, lối sống. Do vậy, để phát huy vai trò của yếu tố văn hóa, giá trị truyền thống trong tiến trình phát triển kinh tế nông nghiệp, du lịch cần phải rà soát, đánh giá lại tổng thể các yếu tố này, sự tồn tại và vai trò của các yếu tố này đối với đời sống người dân An Giang.
Thứ tư, đội ngũ cán bộ
Một trong những nhân tố hàng đầu quyết định sự phát triển xã hội và quản lý phát triển kinh tế - xã hội, trong đó có nông nghiệp và du lịch, theo hướng bền vững tại An Giang chính là đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cấp cơ sở. Cũng chính vì thế, công tác cán bộ luôn được đặt trọng tâm trong chiến lược phát triển tại An Giang, điều này thể hiện rõ qua chính sách thu hút, sử dụng cán bộ tại tỉnh An Giang.
Việc phát triển đội ngũ cán bộ, công chức có thể coi như yếu tố có ảnh hưởng quan trọng tới sự phát triển xã hội, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở nhiều địa phương tại An Giang. Trong thời gian tới, đối với khu vực công, An Giang tập trung phát triển đội ngũ nghiên cứu để tư vấn chính sách phát triển và chuyển giao công nghệ, đảm bảo đồng bộ giữa khoa học - kỹ thuật, khoa học xã hội và nhân văn đối với đội ngũ xúc tiến thương mại, đầu tư. Đối với nhân lực ngoài xã hội, tập trung phát triển đội ngũ doanh nhân, chủ cơ sở kinh tế cá thể và đội ngũ lao động trực tiếp chuyên nghiệp.
Tuy nhiên, bên cạnh những chuyển biến tích cực, vẫn còn nhiều hạn chế về lực lượng cán bộ và công tác cán bộ phục vụ kinh tế nông nghiệp và du lịch. Trong đó, đáng kể nhất là trình độ của đội ngũ cán bộ cơ sở còn thấp, tỷ lệ chưa qua đào tạo chính quy chuyên sâu còn cao. Công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ nhìn chung còn nhiều bất cập dẫn tới tình trạng dư thừa cán bộ một số ngành, lĩnh vực nhưng lại thiếu ở những lĩnh vực khác, nhất là những lĩnh vực đòi hỏi có trình độ cao, đặc biệt đối với hai ngành mũi nhọn nông nghiệp và du lịch.
Thứ năm, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế
Với bối cảnh hiện nay, để phát triển bền vững kinh tế nông nghiệp và du lịch ở An Giang, không thể không tính đến các vấn đề liên quan tới hợp tác quốc tế. Các hoạt động quốc tế ngày càng mở rông, kèm theo đó là các cơ hội và thách thức lớn từ quá trình hội nhập. Bối cảnh hợp tác quốc tế cũng đặt ra các tiêu chuẩn cao hơn trong phát triển kinh tế - xã hội và môi trường. Các yêu cầu này một mặt sẽ giúp cho nông nghiệp và du lịch tỉnh An Giang thích nghi và phát triển bền vững hơn, nhưng mặt khác cũng có thể gây áp lực trực tiếp đến việc thực thi các chính sách về phát triển và quản lý. Hội nhập quốc tế sẽ tạo nhiều cơ hội để mở rộng quy mô, thị trường cho sản phẩm hàng hóa đặc trưng của An Giang như nhóm mặt hàng nông sản, du lịch nhưng đồng thời cũng có thể khiến cho các nguy cơ phá sản, thất bại về sản xuất, kinh doanh do cạnh tranh gay gắt ngay thị trường An Giang. Mở rộng các hoạt động hợp tác quốc tế ở một khía cạnh khác cũng có thể dẫn tới những nguy cơ mất cân bằng trong phát triển do thiếu kinh nghiệm trong ứng phó với vấn đề toàn cầu có diễn biến ngày càng nhanh và phức tạp, nhất là vấn đề liên quan đến quan hệ kinh tế, thương mại nội vùng, liên vùng, khu vực và quốc tế. bên cạnh đó, các hoạt động mở rộng giao lưu, hợp tác quốc tế cũng chứa đựng những nguy cơ về an ninh quốc phòng đối với An Giang.
* Một số khuyến nghị:
Từ các nhân tố tác động và các thách thức, xin nêu một số khuyến nghị cho việc thực hiện mục tiêu phát triển bền vững các nguồn nhân lực phục vụ kinh tế nông nghiệp và du lịch:
- Tăng cường đầu tư có trọng điểm nguồn vốn cho phát triển hạ tầng cơ sở thiết yếu (đường giao thông, trường học, bệnh viện, trạm y tế).
- Nâng cao hơn nữa công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực nông nghiệp và du lịch, thông qua việc kết hợp cùng các cơ sở đào tạo trong và ngoài tỉnh, để đào tạo và bồi dưỡng cho đội ngũ làm công tác nông nghiệp, du lịch trên địa bàn tỉnh An Giang, nhằm từng bước bổ sung và hoàn thiện hơn về nguồn nhân lực phục vụ nông nghiệp và du lịch ngày càng mang tính chuyên nghiệp hơn. Đào tạo, phát triển nguồn nhân lực du lịch, nông nghiệp đảm bảo chất lượng, số lượng, phù hợp về cơ cấu ngành nghề và trình độ đào tạo, để đáp ứng yêu cầu phát triển nông nghiệp, du lịch của tỉnh và hội nhập quốc tế, tạo sự chuyển dịch mạnh mẽ lao động từ nông nghiệp, nông thôn sang lĩnh vực dịch vụ du lịch, theo đúng định hướng mà Nghị quyết Tỉnh Ủy đã ban hành.
- Đẩy mạnh cải cách hành chính, phát triển đội ngũ cán bộ công chức có trình độ năng lực và phẩm chất đáp ứng yêu cầu ngày càng cao công việc. Tiếp tục công tác đào tạo cán bộ, công chức, viên chức và thực hiện các chính sách thu hút nhân tài, lao động có trình độ cao công tác tại các cơ quan, đơn vị trong tỉnh.
- Tận dụng yếu tố thuận lợi trong bối cảnh toàn cầu hóa để nông nghiệp, du lịch tỉnh An Giang thích nghi và phát triển bền vững hơn.
Như vậy, với lợi thế về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên cùng với các nhân tố phục vụ phát triển nguồn nhân lực nông nghiệp và du lịch. Trong những năm qua, An Giang đã sử dụng, khai thác hiệu quả góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Trong thời gian tới, An Giang cần có nhiều chủ trương, chính sách liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp và du lịch trên địa bàn để đẩy mạnh hơn nữa công tác quản lý, khai thác các nguồn lực quan trọng. Thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp đã được đề ra sẽ góp phần hiện thực mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác, sử dụng các nguồn nhân lực, qua đó góp phần phát triển bền vững tỉnh nhà.
Tài liệu tham khảo
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh An Giang lần thứ X, nhiệm kỳ 2016 - 2021.
2. Tỉnh ủy An Giang (2015), An Giang trên đường phát triển (1975 - 2015), xuất bản tháng 04/2015.
3. Tỉnh ủy An Giang (2016), Chương trình hành động số 09-CTr/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh thực hiện Nghị quyết Đại hội X Đảng bộ tỉnh về phát triển nguồn nhân lực phục vụ phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh giai đoạn 2016 – 2020 và định hướng đến năm 2025, ngày 05 tháng 12 năm 2016.
4. Uỷ ban nhân dân tỉnh An Giang (2013), Địa chí An Giang, Phòng lưu trữ Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang.
Dương Thị Bích Thủy
Khoa Dân vận